Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Sindirim sisteminde oluşan sorunlar son derece olumsuz sonuçlara sebebiyet vermektedir. Özellikle ince bağırsaklarda meydana gelen rahatsızlıklar hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu rahatsızlıklar arasında yer alan çölyak hastalığı dikkat edilmesi gereken önemli bir hastalıktır.

Nedir?

Çölyak; ince bağırsaklarda ortaya çıkan bir emilim sorunudur. Gıdaların ince bağırsaklardaki emilimini sağlayan villus adı verilen yapıdaki bozulma bu rahatsızlığı ortaya çıkarmaktadır. İnce bağırsağın gluten adı verilen proteine karşı kronikleşen alerjisi durumu da bu isimle anılmaktadır. Ömür boyu süren bu alerji durumu hayatı oldukça zorlaştırmaktadır. Bunun da en önemli nedeni birçok gıdanın gluten adı verilen protein grubunu içermesidir. Yaşanan bu sorunla ilgili önemli çalışmalar yapılmaktadır.

Belirtileri

Çölyak hastalığı yaygın olarak görülebilen bir hastalıktır. Bu sorunun bazı belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Yaşa göre kilo azlığı sorununun yaşanması,
2. Kas zayıflığı sorununun yaşanması,
3. Karın bölgesinde öne doğru şişkinlik yaşanması,
4. Büyük tuvalet ihtiyacının artması ve dışkıda anormallik yaşanması,
5. Kansızlık sorununun sürekli hale gelmesi,
6. Sürekli ortaya çıkan gaz şikayetleri ve beraberindeki iştahsızlık sorunu,
7. Çocuklarda büyüme geriliği sorununun ortaya çıkması,
8. Ağız içinde oluşan ve sıklıkla tekrarlayan aftlar,
9. Eklem ve kemiklerde ortaya çıkan ağrılar,
10. Gün içerisinde sıklaşan sinirlilik durumu,
11. Ciltte kaşıntılı dökülme sorununun ortaya çıkması,
12. Sıklaşan kusma durumu,
13. Gün içerisinde sıklıkla tekrar eden bezginlik durumu,
14. Emilim sorunundan dolayı gece körlüğünün ortaya çıkması,
15. Darbe olmadığı halde vücudun çeşitli yerlerinde morarma olması

Gibi belirtiler çölyak hastalığının belirtileri arasında yer almaktadır.

Risk altındakiler

Birinci dereceden yakınlarında lgA yetmezliği olan kişilerin çölyak hastalığına yakalanma riski diğer kişilere göre 10 kat daha fazladır. Bu hastalık Tip 1 diyabet, Sjögren sendromu, Down sendromu ile birlikte meydana gelerek gizli kalabilmektedir. Bu hastalık kadınlarda daha fazla görülmektedir. Genellikle 10 yaş üzeri çocuklarda ortaya çıkan bu hastalık nadiren de olsa daha küçük çocuklarda görülebilmektedir. Bu sorunun en büyük nedeninin genler olduğu bilinmelidir. Ailesinde bu sorun ortaya çıkanların risk altında olduğu gerçeği de göz ardı edilmemelidir.

Tanısı

Çölyak hastalığında erken teşhis son derece önemlidir. Çocuklarda bu hastalık dışkı testi ile tespit edilmektedir. Şüpheli görülen vakalarda kan tahlili ile de en doğru sonuç elde edilebilir. Bu hastalığın ortaya çıkmamasının en önemli sebebi sürekli başka hastalıklarla karıştırılmasıdır. Endoskopi yöntemi uygulanarak da çölyak hastalığı tanısı yapılabilir. Kan testlerinde doğru değerlere bakılması durumunda %95 ihtimalle tespit mümkündür.

Çölyak hastalığında ince bağırsak ya da cilt biyopsisi ile en doğru sonuç elde edilebilir. Bunun için uzmanlar tarafından gastroskopi yöntemi uygulanmaktadır. Küçük çocuklarda tespit için özel bir kapsül geliştirilmiştir. Bu sayede daha kolay teşhis şansı sunulmuştur.İnce bağırsak biyopsisinin yetersiz kaldığı durumlarda cilt biyopsisi ile kesin sonuca gidilebilir. Özellikle başka hastalıklarla karıştırılan ve çölyaktan şüphelenilen durumlarda ince bağırsak biyopsisine başvurulmaktadır. Biyopsi sonuçları normal ise ve bulgular devam ediyorsa bu kez genetik yatkınlığa bakılarak karar verilmelidir. Çölyak hastalığının belirtileri birçok hastalık ile aynı olduğu için çoğunlukla gözden kaçırılmaktadır. Bu konuda erken teşhisin tedavi aşamasını doğrudan etkilediği unutulmamalıdır.

Tedavisi

Çölyak teşhisi konulan hastalar için tedavi aşaması oldukça uzun bir süreçtir. Çocuklarda bu sorunun ortaya çıkması durumunda uzmanlar tarafından verilen diyete uyulmasıyla birlikte erken düzelme sağlanabilir. Bu hastalığın en önemli tedavisi diyettir. Uzman tarafından hazırlanan ve uzun bir süre uyulması gereken diyetler son derece önemlidir.

Uzmanlar tarafından çölyak hastalarına buğday, yulaf, çavdar unu ile yapılmış gıdalardan uzak durması önerilmektedir. Bulgur, şehriye, makarna, bisküvi, simit, ekmek, irmik, tarhana, çörek, galeta unu, börek gibi gıdalardan kesinlikle uzak durulmalıdır. Ayrıca un çorbası, şehriye çorbası, erişte çorbası, tarhana çorbası ve hazır çorbalardan uzak durulmalıdır. İçerisinde un yer alan tatlılardan da uzak durulmalıdır. Unla kızartılmış balığın yanı sıra sosisten de uzak durulmalıdır. İçerisine bulgur konulan yoğurtlu ve sütlü çorbalar tüketilmemelidir. İçeceklerden ise boza kesinlikle tüketilmemelidir. Kuru baklagiller, sebze ve meyveler, süt, yoğurt, peynir, pirinç, mısır, patates, et gibi gıdalar ise tüketilebilmektedir.

Dikkat edilmesi gerekenler

Çölyak hastalığı özellikle çocuklarda görüldüğünde önlem daha erken alınabilmektedir. Bu konuda özellikle ailesinde çölyak sorunu olan kişiler bazı hususlara dikkat etmelidir.

Anne Sütü Tüketimi Önemli

Çölyak yatkınlığı olan ailelerde çocukların uzun süre anne sütü alması son derece önemlidir. Anne sütü alındığı dönemlerde çölyak hastalığının etkileri gecikebilmektedir. Bu durum da ince bağırsaktaki oluşma derecesini doğrudan etkilemektedir. Sonraki yıllara doğrudan etki ettiği için anne sütünün mümkün olduğu kadar fazla süre verilmesi kritik öneme sahiptir.

Kozmetik Ürünlere Dikkat Edilmeli

Gluten, buğday, arpa gibi besinlerde olmasına karşın günümüzde bazı kozmetik ürünlerde de yer almaktadır. Özellikle bu tarz dudak kremlerinin kullanımı doğrudan gluten ile temas edilmesine neden olmaktadır. Kozmetik ürün tercih ederken güvenilir markalara yönelmenizde ve içeriğinde gluten olmayan ürünleri tercih etmenizde büyük fayda vardır.

Hazır Gıdalara Dikkat Edilmeli

Çölyak hastalığı olan kişilerin genellikle hayatları boyunca diyet yapmaları gerekmektedir. Bu noktada işlenmiş yani hazır gıdaların tüketilmesi önemli zararlar verebilmektedir. Paketlenmiş ürünlerin büyük kısmı gluten içerdiği için çölyak hastalığına olumsuz etkilerde bulunmaktadır. Hazır gıdalardan illaki alınacaksa da içeriğine dikkat edilmelidir. Gluten türevi içeriği olan hazır paketlenmiş gıdalardan uzak durulmalıdır.

Çölyak hastalığının tek çözümünün yiyecek ve içeceklere dikkat edilmesi olduğu unutulmamalıdır. Uzman eşliğinde yapılacak diyet, hastalığın etkilerinin ortadan kalkmasını sağlayacaktır. Bu hastalıkla yaşamayı öğrenmek sağlıklı bir hayatın anahtarıdır. Hayat standartlarını doğrudan etkileyen bu hastalıkla mücadele ciddi bir şekilde yapılmalıdır.