Nedir?

Damar sertliği; atardamar (arter) duvarının kalınlaşması ve sertleşmesi hastalığıdır. Küçük yaşlarda oluşmaya başlayan damar sertliğinin etkileri daha çok ilerleyen yaşlarda görülür.

Nasıl oluşur?

Arterler, endotel olarak adlandırılan ve atardamarı pürüzsüz tutup, kanın kolayca akmasına izin veren bir hücre tabakası içerir. Damar sertliği, bu endotel hasarlandığı zaman başlar. Yağ ve LDL denilen kötü kolesterol arter duvarında birikir ve plak oluşur. Plakların birikmesi sonucu kanın atardamarlardan akışını zorlaştırır. Zamanla plak kalınlaşır ve damarlarda sertleşmeye sebep olur.

Plak oluşumu, vücudun herhangi bir arter damarında ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda plakalar kırılır ve etkilenen bölgede trombosit adı verilen kan hücresi parçaları oluşur. Bu parçalar daha sonra birbirine yapışarak kan pıhtılaşması meydana gelebilir. Kan pıhtılaşması oluşması sonucunda ise pek çok hayati tehlike oluşturan hastalıklarla sonuçlanabilir.

Risk faktörleri

Damar sertliğinin kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Sadece çeşitli risk faktörleri mevcuttur.

  1. Diyabet: Özellikle Tip 2 diyabet damar tıkanıklığına neden olur.
  2. Hipertansiyon: Kan basıncı yüksekliği, kalbin daha zor çalışmasına ve zamanla kalbin zayıflayarak atardamarların zarar görmesine sebep olur.
  3. Yaşlanma
  4. Yüksek kolesterol
  5. Kanda yüksek yağ seviyesi
  6. Obezite
  7. Fiziksel hareketsizlik
  8. Sigara içmek
  9. Alkol tüketimi
  10. Hava kirliği
  11. Genetik: Ebeveyni veya kardeşinde, ateroskleroz ve kardiyovasküler hastalığı olan kişilerde damar sertliği riski diğer kişilere göre daha yüksektir

Kimlerde görülür?

Damar sertliği 40-75 yaş aralığında görülmekle beraber, genellikle 50 yaş sonrasında görülür. Erkeklerde kadınlara göre görülme oranı fazladır. Sigara içen kişilerde ve menopoz öncesi kadınlarda ender olarak görülür.

İlginizi çekebilir  Grip

Belirtileri

Ateroskleroz hastalığında, damarlar ciddi derecede daraldığında veya tıkanıncaya kadar semptomlar görülmeyebilir. Belirtilerin ortaya çıkması genellikle on yıllar alır. Bazı insanlar otuzlu yaşlarda, bazıları ellili ve altmışlı yaşlarında hızla ilerleyen damar sertliğine maruz kalabilir.

Damar sertliği, potansiyel olarak kardiyovasküler hastalık olarak bilinen bir dizi ciddi duruma neden olabilir ve belirtileri damarın etkilendiği bölgeye bağlı olarak değişir.

Karotis Arter

Karotis arterler (şah damarı), beyne oksijen bakımından zengin kanı ulaştıran damarlardır. Kan dolaşımı bu damarlarda kesintiye uğradığında inme (felç) ile neticelenir.
Belirtileri:

  • Vücutta, yüzde güç kaybı
  • Nefes darlığı
  • Baş ağrısı
  • Konuşma güçlüğü
  • Baş dönmesi, dengesizlik
  • Yüzde uyuşma

Koroner Arter

Koroner arterler, kalbin beslenmesini sağlayan kanı taşıyan damarlardır. Kalbe kan akışı sınırlı olduğunda Angina (anjina veya göğüs ağrısı) veya kalp krizine neden olabilir.
Belirtileri:

  • Kusma, bulantı
  • Aşırı endişe
  • Göğüs ağrısı
  • Öksürme
  • Yorgunluk, baygın hissi

Renal Arter

Renal arterler, böbreklere kan taşıyan damarlardır. Kan akışı sınırlı olduğunda kronik böbrek hastalığına yakalanma riski vardır. Hastalık zamanla böbrek fonksiyonlarının kaybına neden olur.
Belirtileri:

  • İştah kaybı
  • El ve ayaklarda şişme
  • Konsantrasyon bozukluğu

Periferik Arter

Genellikle bacaklardaki atardamarların daralıp, tıkanması sonucu periferik arter oluşur. Bir bacakta veya her iki bacakta da ağrı ve kramp görülebilir.
Belirtileri:

  • Yürümeyle gelen bacak ağrısı
  • Bacak ve ayaklarda tüylerin dökülmesi
  • Bacaklarda uyuşma
  • Bacak ve ayaklarda cilt renginin değişimi
  • Ayak tırnaklarında kalınlaşma
  • Bacaklarda zayıflık
  • Ayakta açık yaralar, ayak parmaklarında kangren (ileri seviyede görülür)

Tanısı

Damar sertliği tanısı, fiziksel muayene ve kan testleriyle beraber kalp damarı ve kalp dışındaki damarlara bağlı olarak farklı kategorilerde konulur. Risk faktörü taşıyan kişilerde, kalp damarında sorun varsa diğer damarlara uygulanan yöntemlerden farklı testler uygulanır.

İlginizi çekebilir  Prostat Kanseri

Uygulanan testler

  • Bilgisayarlı tomografiyle kalp anjiyosu
  • Kasıktan anjiyo
  • Efor testi
  • Kalp sintigrafisi

Kalp dışındaki damarlara, damar ultrasonu yöntemiyle bakılarak, hastalığın erken ve ileri safhalarının tanısı konulabilir. Damar ultrasonu bazı durumlarda sonuç vermediğinde, kalbe yapılan anjiyo gibi bu damarlarında anjiyosu yapılarak teşhis konulabilir.

Tedavisi

Tedavi yöntemleri, hastalığın erken ve ileri safhalarına bağlı olarak birkaç farklı şekilde yapılır.

Yaşam tarzı değişikliği

  • Düzenli fiziksel egzersiz; yürüyüş, bahçe işleri, aktif ev işleri gibi aktiviteler gereklidir (kişide ileri derecede damar tıkanıklığı varsa egzersiz yapmadan önce mutlaka hekime danışmalıdır)
  • Doymuş yağdan zengin gıdalar ve alkol tüketimi yerine lifli gıdalar, bol sebze ve meyve içeren diyet programı uygulanır. Tuz alım miktarı sınırlandırılır.
  • Sigara bırakmak ve içilen ortamda bulunulmaması önemlidir.

İlaç tedavisi

Damarlardaki plak oluşumunu ve pıhtılaşmayı engellemek için birtakım ilaçlar verilir.

  • Kolesterolü düşürmek için Statin gibi ilaçlar verilir
  • Kan basıncını düşürmek için ACE inhibitörleri reçete edilebilir.

Cerrahi tedavi

Şiddetli damar sertliği görülen hastalar çeşitli cerrahi işlemlerle tedavi edilir.

  • Anjiyoplasti: Damar genişletme ve tıkanık açma
  • Koroner arter bypass greftleme (KABG): Daralmış bir koroner arteri bypass etmek için vücudun diğer bölgelerinde bulunan arterleri kullanarak kan akışını artıran bir cerrahi şeklidir.