Ağız kokusu toplumun büyük kesimimin muzdarip olduğu bir konudur. Bireyi sağlık yönünden etkilediği gibi sosyal ilişkilerini de olumsuz yönde etkilemektedir. Genelde ağız kaynaklı olan ağız kokusu, gerekli işlemler yapılarak tedavi edilebilecek bir hastalıktır.

Ağız kokusu nedir ve neden oluşur?

Ağız kokusu, bireyin sağlığını ve sosyal yaşamını etkileyen, ağız içinden yayılan, itici nefes kokusu olarak tanımlanır ve hastalık olarak kabul edilir.

Ağız kokusu, %90 ağız kaynaklı sebepler, %8 üst solunum yolu rahatsızlıkları, %2’de kullanılan ilaçlar, yiyecekler ve fizyolojik sebeplerden kaynaklanır.

Kaç tip ağız kokusu vardır?

Ağız kokusu 6 sınıfı ayrılır.

Tip 0: Doğal ağız kokusu
Tip 1: Ağız içindeki besin artıkları ile bazı bakterilerin etkileşimi sonucu oluşan kokular
Tip 2: Boğaz, burun ve sinüslerde uzun süreli bir rahatsızlık sonucu oluşan kokular
Tip 3: Mideden ağza gelen kokular
Tip 4: Akciğerden gelen kokular
Tip 5: Psikojeniktir. Aslında ağız kokusu yoktur ama birey ağız kokusu olduğunu düşünür.

Doğal ağız kokusu nedir?

Sabah saatlerinde meydana gelen ve birkaç saat içerisinde geçen kokulardır. Bu kokunun nedeni gece tükürük salgının azalması, ağzın kuruması neticesinde bakteri faaliyetlerinin artarak daha fazla kötü koku oluşturmasıdır. Benzer şekilde boğazda kuruyarak benzer faaliyetlere zemin hazırlar.

Doğal ağız kokusu, hiçbir müdahaleye gerek kalmadan, tükürük bezlerinin normal aktivitesine dönmesiyle tamamen geçer. Ağızı su ile çalkalamak, dişleri fırçalamak veya bir şeyler yemek kokunun geçmesini hızlandırır.

Tip 1 (ağız kaynaklı) koku nasıl oluşur?

Ağız kaynaklı koku, bazı bakterilerin ağız içindeki gıda artıklarıyla birleşmesi sonucu oluşur. Gıda artıkları daha çok dilin üzerinde birikir.

Bunun yanında diş çürükleri, hatalı dolgular, hatalı protezler, yarısı çıkmamış 20 yaş dişleri gıda artıklarının birikimine zemin oluşturur ve ağız kokusu oluşumuna neden olur. Ayrıca diş taşları ve diş eti iltihabı ağız kaynaklı kokunun başlıca nedenlerindendir.

Çeşitli hastalıklar veya kullanılan ilaçların neden olduğu, tükürük sıvısının azalması, ağız kuruluğuna neden olur. Ağız kuruluğu da önemli bir koku oluşumu kaynağıdır.

Tip 1 (ağız kaynaklı) koku nasıl tedavi edilir?

Ağız kaynaklı kokunun giderilmesi için öncelikle gıda artıklarının birikimine neden olan bütün faktörler ortadan kaldırılmalıdır. Bunun için diş hekimine muayene olarak diş çürükleri tedavi ettirilmeli, hatalı restorasyonlar düzeltilmeli, çekimi gereken dişler çektirilmeli ve ayrıntılı bir diş taşı-plak temizliği yaptırılmalıdır.

İlginizi çekebilir  İmplant ve implant destekli sabit protezler

Tedaviyle birlikte etkin bir ağız ve diş bakımı yapılmaya başlanmalıdır. Her gün sabah kahvaltı sonrası akşam yatmadan önce dişler 3 dakika boyunca doğru bir şekilde fırçalanmalıdır.

Dişlerin fırçalanması ile birlikte en önemli nokta ise, girintili-çıkıntılı yüzeyinden dolayı gıda artıklarının en çok biriktiği alan olan, dilin fırçalanmasıdır. Dil fırçası yardımıyla dil yüzeyi mutlaka fırçalanmalıdır. Dil fırçası kullanılırken dil sonuna kadar dışarı çıkartılıp en geri noktasından başlanarak dil ucuna kadar, kazır gibi dil fırçasıyla fırçalamak gerekir. Bu işlem günde 4-5 kez yapılmalıdır. İlk zamanlar bulantı hissi oluşacaktır ama zamanla geçecektir.

Diş macunu ve ağız gargarası seçimi

Ağızda kokuya neden olan, bazı bakterilerin gıda artıklarıyla etkileşimi sonucunda ortaya çıkan, uçucu sülfür bileşikleridir. Çinko, uçucu sülfür bileşikleri ile etkileşime girerek etkisiz hale getirir. Bu yüzden içeriğinde çinko bulunan diş macunları tercih edilmelidir. Hemen hemen bütün markaların çinko içerikli diş macunu bulunmaktadır. İçeriğe baktığınızda, çinko sitrat, çinko laktat, zinc sitrate, zink gluconate, zinc lactate gibi kimyasal maddelerden birini görmeniz gerekir.

Gargara olarak da benzer şekilde içeriğinde çinko bulunduran ağız gargaraları tercih edilmelidir. Ağız gargaralarını, kullanım kurallarına göre ve tavsiye edildiği süre kadar kullanmak gerekir. Çinko içerikli gargaralar, ağız kokusu üzerinde ciddi etki göstermekle beraber ağızda buruk bir tat bırakırlar.

Alkol içeren ağız gargaraları ve diş macunları, ağız dokuları üzerinde tahriş edici etkiye sahiptir. Alkol, ağız mukozasının kurutup, çatlaklar oluşmasına sebep olur. Bu çatlaklar bakteriler için elverişli bir tutunma yüzeyi oluşturur. Ağız kokusu daha da artar. Bundan dolayı alkol içeren ağız gargarası ve diş macunu kullanmamak gerekir.

Tüketilen besinler ağız kokusunu engeller mi?

İçerisinde çinko bulunan besinler ağız kokusunu azaltır. Badem içi ve ceviz başta olmak üzere bütün kuru yemişler çinko içerir. Bunun yanında kırmızı et, balık, süt, peynir, fasulye, bulgur, mantarda da çinko bulunur.

Lahana turşusu, probiyotik yoğurt, kefir gibi probiyotik gıdalar olarak tanımlanan besinlerde bakterilerin etkileşimini azalttıkları için ağız kokusunu azaltırlar.

İlginizi çekebilir  Kanal tedavisi ve bilinmesi gerekenler

Sakız çiğnemek ağız kokusunu arttırır. Vivident karbonatlı sakızlar içeriğinde ki çinko nedeniyle ağız kokusu üzerinde azaltıcı etkiye sahiptir. Şu an için piyasada çinko içeren başka sakız markası bulunmamaktadır.

Karanfil, nane, mentol gibi ürünler ağız kokusu azaltmaz, ancak ağız kokusunu maskelemeye yarar sağlar.

Ağız kuruluğunun neden olduğu ağız kokusu nasıl engellenir?

Öncelikle ağız kuruluğuna neden olan etken tedavi edilmelidir. Eğer ilaç kaynaklı ise doktor tavsiyesiyle alternatif ilaçlar kullanılabilir.

Bununla birlikte tükürük salgısını uyaran şekersiz sakızlar, şekersiz tatlandırıcılar ve yapay tükürük preparatları kullanılabilir. Sigara ve alkol tüketiminden kaçınılması, bol sıvı tüketilmesi, kafein içeren yiyecek ve içeceklerden uzak durulması da ağız kuruluğunun azalmasını sağlayacaktır.

Tip 2 ağız kokusu ve tedavisi

Sinüzit, rinit, tonsilit, farenjit gibi üst solunum yolu hastalıklarının neden olduğu iltihap, üst solunum yolunda bakterilerin sayılarını ve çeşitliliğini arttırır. Böylece daha fazla kötü kokulu gaz üretimi olur. Aynı şekilde alerjik hastalıklar da burun akıntısı yaparak koku oluşumuna neden olabilir.

Tip 2 ağız kokusunun tedavisi, ilgili rahatsızlığın tedavi edilmesiyle mümkün olur.

Tip 3 ağız kokusu ve tedavisi

Bireyin bağırsaklarında sindirim problemleri varsa, yenilen besinler enzimler tarafından sindirilemez. Bu durumda besinler, bakteriler tarafından parçalanır böylelikle barsak boşluğuna uçucu sülfür bileşikleri birikir. Sindirim kanalında biriken sülfür bileşikleri ağız içine sızarak Tip 3 ağız kokusu yapar. Bu sızıntı yatar pozisyondayken daha azdır. Oturur pozisyona geçildiğinde mide sıkıştırıldığından sızma daha fazla olur.

Bu tip ağız kokusunda da çözüm ilgili rahatsızlığın tedavi edilmesinden geçer.

Tip 4 ağız kokusu ve tedavisi

Akciğer ve alt solunum yolu iltihabı veya kan içerisinde çözünmüş kötü kokulu gazların akciğer havasına karışmasıyla meydana gelir.

Diyabet, gastrit, orak hücre anemisi, üremi ve karaciğer hastalıklarının çoğunda tip 4 ağız kokusu görülür.

Bu kokunun da çözümü hastalık veya iltihabi durum varsa tedavi edilmesi,  kan içerisinde kötü kokulu gazların birikimi varsa tespit edilip böbrek veya karaciğerden atılımı sağlanmalıdır.

Kaynak: Dr. Murat Aydın,Teşhisten Tedaviye Ağız Kokusu. NobelTıp kitap evi, 2008 İstanbul.